Συνέντευξη στην Bookpress

Σε χώρα γεμάτη αρχαιολάτρεις που φαντασιώνονται ένα λαμπρό παρελθόν αλλά συχνά έχουν συγκεχυμένες γνώσεις αρχαιολογίας, ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Παπακώστας, ή Archaeostoryteller, μας εξηγεί γιατί επέλεξε ένα ασανσέρ ως όχημα για να μας αφηγηθεί τις ιστορίες του αρχαίου κόσμου και μας λέει τι είναι αυτό που τον κινητοποιεί.

Συνέντευξη στην Ελένη Κορόβηλα

Με τα βιβλία και τη συνολική παρουσία σας σε όλες τις πλατφόρμες μέσα από τις οποίες εργάζεστε, μετατρέψατε την αρχαιολογία σε κομμάτι της ποπ κουλτούρας. Τι νέο προσφέρει αυτή η διάσταση;

Η νέα διάσταση αυτή, προσφέρει προσβασιμότητα, διεύρυνση του κοινού που έχει ενδιαφέρον και όρεξη να ανακαλύψει το παρελθόν και τον πολιτισμό και δίνει τη δυνατότητα στην επιστήμη να ανοίξει σε ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό.

Πού αρχίζει και πού τελειώνει η αρχαιότητα; (γεωγραφικά και χρονολογικά)

Αυτό εξαρτάται από την κάθε χώρα και τον κάθε πολιτιστικό ορίζοντα. Για την Ελλάδα συγκεκριμένα η αρχαιότητα τελειώνει όταν ξεκινάει ο βυζαντινός πολιτισμός. Η αρχαιολογία βέβαια είναι κάτι διαφορετικό από την αρχαιότητα. Εχουμε και βυζαντινή αρχαιολογία και βιομηχανική αρχαιολογία επομένως η αρχαιότητα είναι ένα μέρος μόνο της επιστήμης της αρχαιολογίας. Η απαρχή της αρχαιότητας είναι κοινή και αφορά την χρονική καμπή κατά την οποία ο άνθρωπος στον πλανήτη, βγήκε από «τη φυση» και έφτιαξε τον δικό του πολιτισμό.

Γιατί η αρχαιότητα γοητεύει τόσο πολύ τον κόσμο;

Γιατί εξιτάρει τη φαντασία μας. Γιατί είναι η απαρχή τόσων πραγμάτων που θαυμάζουμε και απολαμβάνουμε ακόμη και σήμερα, και γιατί όταν αποκτούμε γνώση του ανθρώπινου παρελθόντος, καταλαβαίνουμε καλύτερα τον ίδιο τον άνθρωπο.

Η Μυθολογία εντάσσεται κι αυτή στη δική σας αρχαιότητα;

Η αρχαιότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μυθολογία. Είναι διαφορετικά πράγματα βέβαια και δυστυχώς στην Ελλάδα συχνά τα συγχέουμε. Η μυθολογία είναι το σύνολο των ιστοριών, αφηγήσεων, θρύλων και παραδόσεων που μας σώθηκαν από τον αρχαίο κόσμο. Είναι τόσο φρέσκια και εντυπωσιακή ακόμη, ακριβώς επειδή είναι το δημιούργημα καλλιτεχνών.

Πόση μεγάλη σημασία έχει το να «λες ιστορίες» στη μετάδοση μιας γνώσης;

Η ανθρωπότητα θέλει «να ακούσει ιστορίες» από την απαρχή της. Είναι ίσως ένα από τα πράγματα που μας έπλασαν ως ανθρώπινο είδος. Η αφήγηση και η ακρόαση ιστοριών που η φαντασία μας θα συλλάβει και θα γεννήσει καινούργιες. Επομένως είναι ένα όχημα πάνω στο οποίο η γνώση ταξιδεύει με πολύ φυσικό τρόπο.

Πώς σας ήρθε ο ευφάνταστος τίτλος; Το τελευταίο που θα συνέδεε κανείς με την αρχαιότητα θα ήταν ένα ασανσέρ. Κι όμως…

Ήθελα κάτι που θα προκαλέσει σύγχυση, κάτι που θα κάνει εντύπωση. Ο σκοπός μου είναι να καταλάβουμε και να αγαπήσουμε την αρχαίοτητα βγαίνοντας από τα τετριμμένα και τα στεγανά. Και το ασανσέρ έχει και έναν άλλο συμβολισμό. Δεν είναι ούτε εδώ ούτε εκεί ακριβώς. Κινείται από όροφο σε όροφο όπως η αρχαιολογία διατρέχει όλα τα στρώματα της γης για να εξερευνήσει το ανθρώπινο παρελθόν.

Ο Archaeostoryteller γεννήθηκε στα κοινωνικά δίκτυα. Τελικά, για σας, τα κοινωνικά δίκτυα υπήρξαν ένας χώρος απελευθέρωσης του δυναμισμού σας;

Ήταν όντως ένα μεγάλο δώρο. Εξάλλου αποδεικνύεται πως και τα κοινωνικά δίκτυα είναι απλώς ένα ακόμη εργαλείο και σημασία έχει πώς το χρησιμοποιείς. Όταν ξεκίνησα σχεδόν κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πώς μπορεί να συνδυαστεί η αρχαιολογια με τα κοινωνικά δίκτυα (συγκεκριμένα με το Instagram απ’ όπου ξεκίνησα). Επτά χρόνια μετά, και με παρουσία διαφορετικών κοινών σε όλα τα κοινωνικά δίκτυα (άλλα τα κοινά μου στο facebook, άλλα στο tiktok, άλλα στα podcasts) νομίζω ότι αποδεικνύεται πως το αρχαιόφιλο κοινό είναι τεράστιο και αξίζει να δέχεται αρχαιογνωστική πληροφορία που ναι μεν είναι ορθή επιστημονικά αλλά παράλληλα είναι και εύληπτη για το κοινό.

Στο βιογραφικό σας διαβάζουμε ότι το 2017 ολοκληρώσατε το διδακτορικό σας στην κλασική αρχαιολογία από το ΑΠΘ. Ποιο ήταν το θέμα σας;

Το θέμα της διατριβής μου ήταν η αρχαϊκή κεραμική της Μακεδονίας. Για να φτάσεις όμως να καταλάβεις την αρχαϊκή κεραμική, πρέπει να μελετήσεις και την πρωιμότερη (τι προϋπήρχε δηλαδή) αλλά και την κεραμική που ακολούθησε. Και εφόσον μιλάμε για κεραμική της Μακεδονίας, πρέπει να ξέρεις και τι άλλες κεραμικές υπήρχαν σε άλλα μέρη του ελληνικού κόσμου. Αρα καταλήγεις να έχεις γνώση γενικότερα της κεραμικής πρώτα, για να εντρυφήσεις ειδικά στην κεραμική της αρχαϊκής Μακεδονίας. Αυτό συμβαίνει σε κάθε διδακτορικό. Από το γενικό πηγαίνεις στο ειδικό και το ένα τροφοδοτεί το άλλο.

Έκτοτε, η επαφή σας με την αρχαιολογία πώς ανανεώνεται; Εκτός από τη συγγραφική σας δραστηριότητα, τα ντοκιμαντέρ και τα podcast, με τι άλλο ασχολείστε;

Εργαζόμουν από το 2007 μέχρι το 2023 στην αρχαιολογική υπηρεσία. Έχω εργαστεί και σε μουσείο και σε εφορεία αρχαιοτήτων και μου έδωσαν διαφορετικές δεξιότητες και τα δύο. Σήμερα με τόσα στα χέρια μου, και βιβλία (που θα συνεχίσω προφανώς να γράφω) με όλα τα κοινωνικά δίκτυα αποκλειστικά διαχειριζόμενα από μένα (και σε περιεχόμενο αλλά και σε καθημερινή διαχείριση – αφού επίσης έχω την επιμονή να απαντώ προσωπικά σε όλα τα μηνύματα που δέχομαι), με τα ντοκιμαντέρ στα οποία πλέον εμπλέκομαι και ως παρουσιαστής αλλά και στο σενάριο, και με τα εβδομαδιαία podcasts, δεν θα είχα περιθώριο να εργάζομαι και ως αρχαιολόγος της αρχαιολογικής υπηρεσίας παράλληλα. Η παρακολούθηση συνεδρίων και η τακτική επαφή και αλληλεπίδραση με τόσους συναδέλφους και την παραγωγική δουλειά τους (που με την ευκαιρία ευχαριστώ θερμά για τη στήριξή τους στη δουλειά μου) με καλύπτει στις ακαδημαϊκές μου αναζητήσεις.

* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην Bookpress.