Και «ΝΑΙ», η επιστροφή του Στέφανου Ξενάκη είναι γεγονός! Μετά το πολυμεταφρασμένο και βραβευμένο «Δώρο», το τρυφερό «Δώρο 2» και το πλέον προσωπικό «Κάπταιν», σειρά έχει το «ΝΑΙ».
Μέσα από 20 διαλόγους πάνω σε έννοιες που δεν μας έμαθαν, ο Στέφανος Ξενάκης μάς προσκαλεί σε ένα ταξίδι αναζήτησης. Ένα «ΝΑΙ» που ξεκινά σαν ψίθυρος και μεταμορφώνεται σε έναν ύμνο για τη ζωή. Όπως κάθε μας «ΝΑΙ», είτε μικρό είτε μεγάλο.
Διαβάστε παρακάτω ένα απόσπασμα του νέου βιβλίου!
«ΝΑΙ»
– Γιατί ΝΑΙ;
– Γιατί όχι;
– Μιλάω σοβαρά.
– Κι εγώ.
– Αν το καλοσκεφτείς, ΝΑΙ είναι η πιο σύντομη και ταυτόχρονα η πιο δυνατή λέξη.
Το ΝΑΙ είναι η μητέρα κάθε Δημιουργίας.
– Όλα ξεκινούν με ένα ΝΑΙ. Ένα ΝΑΙ μέσα μας.
ΝΑΙ είπε ο Θεός πριν δημιουργήσει τον κόσμο.
ΝΑΙ είπαν οι γονείς σου πριν σε φέρουν στη ζωή.
ΝΑΙ είπαν οι πρόγονοί μας το 1821, πριν ξεκινήσουν την Επανάσταση.
ΝΑΙ είπαν οι αδερφοί Ράιτ πριν ανακαλύψουν το αεροπλάνο.
ΝΑΙ είπε ο Πικάσο πριν αρχίσει να εκφράζει την ψυχή του.
ΝΑΙ είπε ο Αϊνστάιν πριν ανακαλύψει τη θεωρία της σχετικότητας.
ΝΑΙ είπε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ λίγο πριν από την ιστορική ομιλία «I have a dream».
ΝΑΙ είπε ο Λένον πριν γράψει το «Let It Be».
ΝΑΙ είπε ο Παπανικολάου πριν ανακαλύψει το τεστ Παπ και σώσει εκατομμύρια ζωές.
ΝΑΙ είπε η Κάλλας πριν υπακούσει στο θείο δώρο της κι αλλάξει για πάντα την ιστορία της όπερας.
ΝΑΙ είπε ο Γκάντι στην παθητική αντίσταση πριν απελευθερώσει τη χώρα του.
ΝΑΙ είπε ο Τζομπς πριν δημιουργήσει την Apple.
ΝΑΙ είπε κι η Ελλάδα την 28η Οκτωβρίου πριν ανακτήσει την ελευθερία της.
– Το 1940 η Ελλάδα είπε ΟΧΙ.
– Είπε ΟΧΙ στους Ιταλούς, αλλά ΝΑΙ στην ελευθερία της.
Πίσω από ένα μεγάλο ΟΧΙ υπάρχει ένα ακόμη μεγαλύτερο ΝΑΙ.
Το ΟΧΙ είναι απαραίτητο. Οριοθετεί. Εξυγιαίνει. Προστατεύει.
Και είναι πολλοί από μας που αδυνατούμε να το πούμε.
«Ο κόσμος δεν σταματάει να γυρίζει όταν λέμε ΟΧΙ», γράφει η Abbie Headon στο βιβλίο Η δύναμη του όχι.
Κι όπως λέει ο φίλος μου ο Κονάνος: «Το ότι σου λέω όχι δεν σημαίνει ότι δεν σε αγαπάω».
Το ΟΧΙ είναι θεραπευτικό.
– Και είναι εξαιρετικά σημαντικό να μάθω να το λέω.
– Γιατί εξαιρετικά;
– Γιατί τα ΟΧΙ μου είναι αυτά που θα καθορίσουν τα ΝΑΙ μου. Για να πετάξει το αερόστατο πρέπει πρώτα να αδειάσεις τη σαβούρα. Εάν όμως μόνο αδειάσεις τη σαβούρα και δεν ανάψεις τη φλόγα, το αερόστατό σου θα μείνει καθηλωμένο στη γη.
Το ΟΧΙ είναι το ξεφόρτωμα της σαβούρας. Το ΝΑΙ είναι η φλόγα. Το ΟΧΙ είναι αυτό που λέμε στα μαθηματικά απαραίτητη, αλλά όχι ικανή συνθήκη για να πας μπροστά. Για να πετάξεις. Χωρίς το ΟΧΙ δεν γίνεται, αλλά και μόνο με αυτό πάλι δεν γίνεται.
– Με μπέρδεψες.
– Ασχολείσαι με το ποδόσφαιρο:
Το ΟΧΙ είναι η άμυνά σου.
Το ΝΑΙ είναι η επίθεσή σου.
Με τα ΟΧΙ σου δεν θα φας γκολ. Με τα ΝΑΙ σου όμως θα βάλεις.
Ένα καλό ΟΧΙ είναι αρκετό για να μη χάσεις. Μόνο με ένα δυνατό ΝΑΙ όμως θα κερδίσεις.
Η Σοφία Μπεκατώρου χρόνια είχε μέσα της όλο αυτό που είχε περάσει. Μόνο η ψυχούλα της ξέρει πόσο άντεξε να λέει ΟΧΙ μέσα της. Αν το καλοσκεφτείς, η Σοφία έλεγε ΟΧΙ στο ΝΑΙ της. Ήρθε όμως μια μέρα που αυτό δεν χωρούσε πια μέσα της. Και το ΝΑΙ της Σοφίας συμπαρέσυρε το ΝΑΙ κι άλλων γυναικών, κι άλλων συνανθρώπων μας που σταμάτησαν να λένε ΟΧΙ στο ΝΑΙ τους κι είπαν επιτέλους το δικό τους ΝΑΙ.
Το ΝΑΙ δημιουργεί κι άλλα ΝΑΙ.
Στην αρχή είσαι σκεπτικός, φοβισμένος, ίσως και συνηθισμένος να λες ΟΧΙ στο ΝΑΙ σου. Μετά ακούς τη Σοφία και κάθε Σοφία και το ΟΧΙ σου γίνεται ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ; Το ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ είναι η αρχή της σύλληψης. Του δικού σου ΝΑΙ. Κι αρχίζει να μεγαλώνει μέσα σου σαν έμβρυο, μέχρι να μη χωράει πια. Και μετά το γεννάς.
Έρχεται η ώρα του μεγάλου ΝΑΙ. Κι όταν συνηθίσεις στο ΝΑΙ, δεν πας πια πίσω. Έχει γίνει πια ο κανόνας σου. Όχι η εξαίρεση.
ΝΑΙ = ΔΡΑΣΗ και ΔΡΑΣΗ = ΝΑΙ. Αν το καλοσκεφτείς…
ενός ΝΑΙ μύρια έπονται.
Ο Έντισον ανακάλυψε τον λαμπτήρα στη χιλιοστή προσπάθεια.
Έκανε 999 αποτυχημένες προσπάθειες. Κοινώς, έφαγε 999 χυλόπιτες. Εισέπραξε 999 ΟΧΙ, αλλά εκείνος δεν είπε ποτέ ΟΧΙ. Το σύμπαν με τον τρόπο του του είπε 999 φορές ΟΧΙ. Όμως εκείνος δεν το πήρε προσωπικά. Πολύς κόσμος τα παίρνει προσωπικά τα ΟΧΙ. Όχι όμως ο Έντισον. Μόνο όταν το παίρνεις προσωπικά την πατάς. Μόνο όταν επιτρέψεις στην αποτυχία να σε ορίσει αποτυγχάνεις.
Η αποτυχία είναι το γεγονός.
Όχι ο άνθρωπος.
– Zig Ziglar
– Η αποτυχία δεν είναι το αντίθετο της επιτυχίας;
– Η αποτυχία είναι μέρος της επιτυχίας. Αρκεί να μη σταματήσεις.
Ο Έντισον δεν είπε ότι έκανε 999 αποτυχημένες προσπάθειες. Είπε ότι βρήκε 999 τρόπους πώς να μην ανακαλύψεις τον λαμπτήρα. Τις 999 «αποτυχίες» τις έκανε σκαλοπάτια. Για να φτάσει στη χιλιοστή προσπάθεια. Στην «επιτυχία». Αν το καλοσκεφτείς, μόνο για τα ΝΑΙ θα σε θυμούνται. Για τις επιτυχίες σου. Τον Έντισον δεν τον θυμόμαστε για τις 999 αποτυχημένες προσπάθειές του. Τον θυμόμαστε μόνο για τη χιλιοστή. Αυτή που πέτυχε.
Αρκεί ένα ΝΑΙ για να σβήσει 1.000 ΟΧΙ.
Θα σε θυμούνται γι’ αυτά που έκανες.
Όχι γι’ αυτά που ΔΕΝ έκανες.
ΝΑΙ = ΖΩΗ και ΖΩΗ = ΝΑΙ.
Δύο τόσο μικρές λέξεις. Κι όμως τόσο μεγάλες.
Μία από τις αγαπημένες μου ταινίες είναι οι 12 ένορκοι. Ο Χένρι Φόντα υποδύεται έναν από τους 12 ενόρκους στη δίκη ενός νεαρού. Η ενοχή του νεαρού στην αρχή είναι προφανής.
Και οι 11 ένορκοι είναι υπέρ της καταδίκης του. Ο Φόντα όμως αρνείται να πάει με το ΝΑΙ των άλλων. Ψάχνει το δικό του ΝΑΙ.
Καθένας έχει το δικό του ΝΑΙ. Κι είναι ιερό.
– ΟΧΙ δεν είπε ο Φόντα; Την έχω δει κι εγώ την ταινία.
– Είπε ΟΧΙ στη γνώμη όλων. Όπως και οι Έλληνες στους Ιταλούς το ’40. Όμως κατά βάθος είπε ΝΑΙ στη δική του. Είπε ΝΑΙ στην αθωότητα του παιδιού. ΚΑΙ όλο αυτό ξεκίνησε με ένα
ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ;
Έψαξε, έσκαψε κάτω από τα προφανή κι ανακάλυψε την αλήθεια. Μετά ένας ένας κι οι υπόλοιποι ένορκοι άρχισαν να μεταπείθονται, μέχρι που το ΟΧΙ τους έγινε ΝΑΙ.
Το ΝΑΙ είναι μεταδοτικό. Το ΝΑΙ της Σοφίας ενέπνευσε κι άλλα ΝΑΙ. Όπως και του Φόντα. Κι εδώ έρχεται η μαγεία του ΝΑΙ.
Ένα ΝΑΙ μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.
Ένας κούκος ΜΠΟΡΕΙ να φέρει την άνοιξη.
Ένας κούκος δεν μπορεί να φέρει την άνοιξη, μπορεί όμως να φέρει κι άλλους κούκους κι όλοι μαζί να φέρουν την άνοιξη.
Το ΝΑΙ λειτουργεί σαν προσάναμμα για να ανάψει κι άλλα ξύλα. Να φέρει κι άλλα ΝΑΙ.
Μαγικό βιβλίο το One Can Make a Difference της Ingrid Newkirk. Γεμάτο ιστορίες ανθρώπων που από μόνοι τους άλλαξαν τον κόσμο, που όταν είπαν το ΝΑΙ μέσα τους, δεν υπήρχε άλλο ΝΑΙ πουθενά στον ορίζοντα.
Θυμάμαι την ιστορία μιας κοπέλας που είχε βάλει στόχο ζωής να κάνει κάτι για τους ανά τον κόσμο ελέφαντες που τους σκότωναν όταν γερνούσαν. Το όνειρό της ήταν να δημιουργήσει μια φάρμα ελεφάντων, κάτι σαν οίκο ευγηρίας για ελέφαντες κάπου στην Αφρική, στην οποία θα μεταφέρονταν υπέργηροι ελέφαντες από όλο τον κόσμο. Είπε ΝΑΙ στο όνειρό της και στην αρχή ήταν η μόνη. Το πάρκο δημιουργήθηκε κι έσωσε δεκάδες ελέφαντες από βέβαιο θάνατο.
– Πώς βρήκε χρήματα;
– Ένα δυνατό ΝΑΙ είναι αρκετό για να βρει και χρήματα εκεί που φαίνεται ότι δεν υπάρχουν. Όσο πιο ορμητικό το ΝΑΙ, τόσο πιο σαρωτικό στο πέρασμά του. Και δεν είναι τυχαίο ότι για τη Δράση (Δράση = ΝΑΙ) ο λαός μας έχει τόσες παροιμίες:
«Μην αναβάλλεις για αύριο αυτό που μπορείς να κάνεις σήμερα (= πες ΝΑΙ σήμερα).
«Πέτρα που δεν κυλάει χορταριάζει» (δεν κυλάει = δεν έχει πει ακόμη ΝΑΙ).
«Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός» (το πρώτο ΝΑΙ είναι πάντα το πιο δύσκολο. Αυτό που σπάει την αδράνεια).
Όμως, πολλοί από μας είμαστε τσακωμένοι με το ΝΑΙ.
Είμαστε τσακωμένοι με τη Δράση. Το ΝΑΙ, βλέπεις, λέγεται με έργα, όχι με λόγια.
Προ καιρού μια φίλη που ήθελε να γράψει βιβλίο με ρώτησε:
«Τι με συμβουλεύεις να κάνω;»
«Ξεκίνα να γράφεις» (πες ΝΑΙ).
«Δεν το σκέφτηκα…»
«Πλάκα κάνεις».
«Καθόλου».
Στα μάτια της φίλης μου, ξεκινάω να γράφω ένα βιβλίο όταν ήδη υπάρχουν εξώφυλλο, τίτλος, περιεχόμενα.
Ένα βιβλίο όμως, όπως και κάθε άλλη δημιουργία, οφείλει να ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ. Γράφεις την πρώτη σελίδα, μετά τη δεύτερη, μετά την τρίτη, μετά σκίζεις την τρίτη, την ξαναγράφεις και πάει λέγοντας. Όμως εάν δεν γράψεις την πρώτη σελίδα, πώς θα γράψεις τη δεύτερη;
Αυτός που δεν κάνει το πρώτο βήμα δεν θα κάνει και το δεύτερο.
Βλέπεις αυτό το μολύβι πάνω στο γραφείο; Το σπρώχνω με τέσσερις κινήσεις μέχρι να πέσει κάτω. Ποια κίνηση ήταν η σημαντικότερη;
– Η τέταρτη. Αυτή που το έριξε. Σαν μια ταινία που σε κινητοποίησε να κάνεις κάτι για πρώτη φορά. Κάτι πολύ σημαντικό.
– Λοιπόν, φαίνεται ότι η ταινία είναι αυτή που έριξε το μολύβι. Πιθανότατα πριν από την ταινία να προηγήθηκε μια σοβαρή συζήτηση και πριν ένα σεμινάριο κι ακόμη πιο πριν ένα καλό βιβλίο. Για μένα η σημαντικότερη κίνηση είναι αυτή που σε μετακίνησε για πρώτη φορά.
Το σημαντικότερο ΝΑΙ είναι το πρώτο ΝΑΙ.
Αυτό που σπάει την αδράνεια.
Ίσως η σημαντικότερη προσπάθεια του Έντισον τελικά να μην ήταν η χιλιοστή, αλλά η πρώτη. Αυτή που ξεκίνησε τη διαδικασία. Εάν δεν είχε προηγηθεί η πρώτη, δεν θα είχε πραγματοποιηθεί η χιλιοστή.
«Παίρνεις σήμερα το πτυχίο σου. Σήμερα δεν είναι η μέρα που πέτυχες. Σήμερα είναι η μέρα που αναγνωρίστηκε η επιτυχία σου», λέει ο John Maxwell. Πετύχαινες κάθε μέρα από την πρώτη κιόλας μέρα που αποφάσισες να δώσεις εξετάσεις. Πετύχαινες κάθε μέρα που διάβαζες. Πετύχαινες κάθε μέρα που ήσουν συνεπής με τους στόχους σου. Πετύχαινες κάθε μέρα που έκανες το κάτι παραπάνω. Πετύχαινες κάθε μέρα που έλεγες ΝΑΙ.
Ο πύραυλος στο πρώτο χιλιόμετρο θα κάψει τόσα καύσιμα όσα σε όλο το υπόλοιπο ταξίδι μέχρι το φεγγάρι.
– Ποιο ήταν το δικό σου πρώτο ΝΑΙ;
– Νομίζω ένα από τα πρώτα μου ΝΑΙ ήταν στην έκτη δημοτικού, όταν γνώρισα τον φιλόλογό μου, τον Λευτέρη τον Καρυάτογλου. Τον πρώτο μου μέντορα. Αυτόν που με έκανε να αγαπήσω το διάβασμα και τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας.
Κάθε καλοκαίρι, μέχρι και την τρίτη λυκείου, ο Καρυάτογλου μου σύστηνε βιβλία, από Μυριβήλη μέχρι Λουντέμη κι από Βενέζη μέχρι Τσίρκα, και παρότι μαθηματικό μυαλό, βυθιζόμουν στη μαγεία τους. Όσο με θυμάμαι, με θυμάμαι να διαβάζω. Αυτή η πολύτιμη συνήθεια έφερε κι άλλες συνήθειες στη ζωή μου.
Ένα ΝΑΙ στρώνει τον δρόμο και για άλλα ΝΑΙ.
Δεν θα μάθεις ποτέ ποιο είναι το ΝΑΙ που θα σου αλλάξει
ζωή εάν δεν το πεις. Και ποιο ΝΑΙ είναι η λεωφόρος για να ακολουθήσουν τα υπόλοιπα.
Το ΟΧΙ βέβαια είναι μέρος της διαδικασίας. Πολλές φορές είναι αυτό που θα σε πεισμώσει. Το καύσιμό σου. Σου θυμίζω την ιστορία του Χαρούλη του Ασλανίδη από τον πρόλογο του βιβλίου με τις 600 χυλόπιτες μέχρι να βρει τον πρώτο ΝΑΙ.
«Έψαχνα για ΝΑΙ. Όχι για ΟΧΙ».
Εάν μπεις στη σελίδα Goodreads (γνωστό site με κριτικές βιβλίων) και γράψεις ΔΩΡΟ, θα βγάλει τις πρώτες κριτικές για το βιβλίο. Θα σου πέσουν τα μούτρα.
Διαβάζω ενδεικτικά: «ένα από τα χειρότερα βιβλία που γράφτηκαν ποτέ», «υπερβολικό, επιτηδευμένο, ρηχό», «πολύ κακό για το τίποτα», «απογοητευτικό», «υπερτιμημένο και ασκόπως πολυδιαφημισμένο», «είχα την καλή τύχη να μην αγοράσω αυτό το βιβλίο», «ένας πονοκέφαλος», «αφόρητα κουραστικό» και πολλά, πολλά ακόμη. Οι πρώτες τουλάχιστον 30 κριτικές είναι η μία χειρότερη από την άλλη.
– Έχει και θετικές;
– Έχει. Παρακάτω. Ζούμε όμως σε ένα κόσμο όπου το ΟΧΙ κυκλοφορεί πολύ περισσότερο από το ΝΑΙ. Και συνήθως είναι πάνω πάνω. Εάν δεν γνώριζα πώς δουλεύει ο αλγόριθμος των social media, εύκολα θα είχα απογοητευτεί και ίσως να τα είχα παρατήσει.
Μην αφήσεις τα ΟΧΙ των άλλων να επηρεάσουν το δικό σου ΝΑΙ.
Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχεις ανθρώπους του ΝΑΙ πλάι σου κι όχι του ΟΧΙ. Χωρίς να το καταλάβεις γίνεσαι ένα με το ΝΑΙ ή ένα με το ΟΧΙ τους. Όμως μπορείς να το παίξεις κι έξυπνα.
Βρες ένα από τα πιο προσβλητικά ΟΧΙ και βάλ’ το δίπλα στους στόχους σου, δίπλα στα ΝΑΙ σου. Βάλε στόχο να το διαψεύσεις. Θέλεις ελπίδα στη συνταγή σου, θέλεις όμως και λίγο θυμό. Λίγο. Βάλε λίγο ταμπάσκο για να γίνει πιο πικάντικη. Μη βάλεις όμως πολύ γιατί θα καείς.
– Εσύ βρήκες το ταμπάσκο σου;
– Είχα πολλές επιλογές. Διάλεξα όμως μία.
– Γιατί τόσο πολύ ΟΧΙ;
– Γιατί όλα ξεκινούν από την αρχή.
Σε ένα βιβλίο του ο John Assaraf αναφέρει ότι «ένα παιδί στην ηλικία των 17 ετών θα έχει ακούσει περίπου 150.000 φορές τη λέξη ΟΧΙ και μόνο 5.000 φορές τη λέξη ΝΑΙ». Σε αναλογία 30 προς 1 προγραμματίζουμε τα παιδιά μας (και τον ίδιο μας τον εαυτό) αρνητικά.
Το ΟΧΙ κι όλο του το σόι έχουν γίνει δυστυχώς mainstream.
«Δεν γίνεται», «Δεν θα τα καταφέρεις», «Δεν βλέπεις τι γίνεται εκεί έξω», «Αυτό δεν παίζει», «Δεν έχει ξαναγίνει».
– Αυτό το «Δεν έχει ξαναγίνει» το ακούω πολύ.
– Την επόμενη φορά που θα σ’ το πουν να τους μιλήσεις για το pool noodle, το περίφημο «μακαρόνι» πισίνας ή θάλασσας. Αυτό που πλέον υποστηρίζει εκατομμύρια παιδιά ή μεγάλους όταν κολυμπούν. Δεν είχε ξαναγίνει μέχρι που ο δημιουργός του το δημιούργησε και φυσικά πλούτισε. Μέχρι που είπε ΝΑΙ.
Όταν είσαι ανάμεσα σε ΝΑΙ και ΟΧΙ, πες ΝΑΙ.
Και πες το σήμερα.
ΥΓ.: Κυρίως για τους νεότερους φίλους μας.
Σύμφωνα με τον Dyer: «Ευφυΐα σημαίνει με τις τωρινές μου επιλογές να εξασφαλίζω τη μελλοντική μου ευημερία».
Λέω ΝΑΙ σε αυτό που προάγει τη ζωή μου.
ΔΕΝ λέω ΝΑΙ σε συνήθειες, ουσίες και εξαρτήσεις που είναι βέβαιο ότι θα την καταστρέψουν.
Λέω ΝΑΙ σε ό,τι λέει ΝΑΙ στη ΖΩΗ μου.
