Άρθρο

Zήσε μια μέρα τη φορά

 

Κάθε φορά που κάποιος αρχίζει να μιλάει για το «δημιουργικό ταξίδι», γουρλώνω τα μάτια μου.

Μου ακούγεται πολύ βαθυστόχαστος όρος. Πολύ ηρωικός.

Το μεγαλύτερο δημιουργικό ταξίδι το οποίο κάνω είναι να διασχίσω τα τρία μέτρα που χωρίζουν την πόρτα της αυλής μου με το γκαράζ, όπου έχω το στούντιό μου. Κάθομαι στο γραφείο μου, κοιτάζω μια λευκή κόλλα χαρτί και σκέφτομαι: «Δεν έκανα ακριβώς το ίδιο και χθες;»

Όταν δουλεύω πάνω στην τέχνη μου, δε νιώθω σαν Οδυσσέας. Νιώθω περισσότερο σαν τον Σίσυφο που σπρώχνει ένα βράχο μέχρι την κορυφή του λόφου. Όταν δουλεύω, δε νιώθω σαν τον Λουκ Σκαϊγουόκερ. Νιώθω περισσότερο σαν τον Φιλ Κόνορς από την ταινία Η Μέρα της μαρμότας.

Για όσους δεν έχουν δει την ταινία ή χρειάζονται ένα φρεσκάρισμα στη μνήμη τους, Η Μέρα της μαρμότας είναι μια κωμωδία του 1993 με πρωταγωνιστή τον Μπιλ Μάρεϊ στο ρόλο του Φιλ Κόνορς, ενός μετεωρολόγου που κολλάει σε μια χρονική λούπα και ξυπνάει κάθε πρωί στις 2 Φεβρουαρίου -Μέρα της μαρμότας-, στο Πανξατόνι της Πενσιλβάνιας. Εκεί βρίσκεται το σπίτι του Πανξατόνι Φιλ, της διάσημης μαρμότας, η οποία, αν δει τη σκιά της εκείνη την ημέρα, σημαίνει ότι θα κρατήσει ο χειμώνας για άλλες έξι εβδομάδες. Ο Φιλ, ο μετεωρολόγος, σιχαίνεται το Πανξατόνι και αυτό γίνεται ένα είδος κόλασης για εκείνον. Δοκιμάζει ό,τι περνάει από το κεφάλι του, αλλά δεν μπορεί να φύγει από την πόλη και δεν μπορεί να φτάσει στην 3η Φεβρουαρίου. Ο χειμώνας είναι ατελείωτος για τον Φιλ. Ό,τι κι αν κάνει, ξυπνάει στο ίδιο κρεβάτι για να αντιμετωπίσει την ίδια ημέρα.

Σε μια στιγμή απόγνωσης, ο Φιλ ρωτάει δύο μεθυσμένους σε ένα μπαρ: «Τι θα κάνατε αν είχατε κολλήσει στο ίδιο μέρος και κάθε μέρα κάνατε τα ίδια και τίποτα δεν είχε σημασία;»

Είναι η ερώτηση που πρέπει να απαντήσει ο Φιλ για να συνεχιστεί η πλοκή της ταινίας, αλλά είναι, επίσης, η ερώτηση που πρέπει να απαντήσουμε εμείς για να συνεχιστεί η πλοκή της ζωής μας.

Ο μόνος τρόπος να απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση είναι με την τέχνη σου.

Φυσικά, δεν είμαι ο πρώτος άνθρωπος που ισχυρίζεται ότι Η Μέρα της μαρμότας είναι πιθανώς η καλύτερη παραβολή του καιρού μας. Ο Χάρολντ Ρέμις, σκηνοθέτης και σεναριογράφος της ταινίας, είπε ότι δέχτηκε αμέτρητα γράμματα από ιερείς, ραβίνους και μοναχούς, που αποθέωναν το πνευματικό μήνυμα της ταινίας και το ερμήνευαν με βάση τη δική τους θρησκεία. Πιστεύω, όμως, ότι η ταινία «μιλάει» και για τους ανθρώπους που κάνουν δημιουργικές δουλειές.

Ο λόγος είναι ο εξής: η δημιουργική ζωή δεν είναι γραμμική. Δεν είναι μια ευθεία γραμμή από το σημείο Α στο σημείο Β. Μοιάζει περισσότερο με μια λούπα ή μια σπείρα, στην οποία επιστρέφεις σε μια νέα αφετηρία κάθε φορά που ολοκληρώνεις ένα πρότζεκτ. Ανεξάρτητα από το πόση επιτυχία γνωρίζεις  ή από το πόσο ψηλά βρεθείς, ποτέ δε «φτάνεις» κάπου. Πέρα από το θάνατο, δεν υπάρχει καμία γραμμή τερματισμού ή απόσυρσης για έναν δημιουργικό άνθρωπο. «Ακόμα και αν φτάσεις να γίνεις σπουδαίος στη δουλειά σου, θα βρεθεί κάποιος που θα σε ρωτήσει: “Tι θα κάνεις τώρα;”» λέει ο μουσικός Ίαν Σβενόνιους.

Οι πραγματικά δημιουργικοί καλλιτέχνες που γνωρίζω έχουν ήδη απαντήσει σε αυτή την ερώτηση, επειδή έχουν βρει μια καθημερινή άσκηση – μια καθημερινή ρουτίνα που τους προστατεύει από την επιτυχία, την αποτυχία και το χάος του κόσμου. Όλοι τους έχουν αναγνωρίσει πού θέλουν να επενδύουν το χρόνο τους, και δουλεύουν πάνω σε αυτό καθημερινά, ό,τι κι αν γίνει. Ακόμα και αν το νέο τους έργο απορριφθεί, αγνοηθεί ή αποθεωθεί απ’ όλους, γνωρίζουν ότι θα σηκωθούν την επομένη και θα κάνουν τη δουλειά τους.

Έχουμε τόσο λίγο έλεγχο στη ζωή μας. Το μόνο πράγμα που μπορούμε πραγματικά να ελέγξουμε είναι το πώς θα περάσουμε τις μέρες μας. Πάνω σε τι θα δουλέψουμε και πόσο σκληρά. Μπορεί να ακουστεί παρατραβηγμένο, αλλά πιστεύω ότι το καλύτερο πράγμα που έχεις να κάνεις αν θέλεις να κάνεις τέχνη είναι να φανταστείς ότι πρωταγωνιστείς στο δικό σου ριμέικ της Μέρας της μαρμότας: το χθες τελείωσε, το αύριο μπορεί να μην έρθει ποτέ, υπάρχει μόνο το σήμερα και το τι μπορείς να κάνεις με αυτό.

«Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να πολεμήσει στις μάχες μιας και μόνο ημέρας», αναφέρει ο Ρίτσμοντ Γουόκερ στο βιβλίο του, που εμπεριέχει διαλογισμούς για ανανήψαντες αλκοολικούς, με τίτλο 24 ώρες την ημέρα. «Μόνο όταν εγώ και εσύ προσθέσουμε το βάρος των δύο αιωνιοτήτων, του χθες και του αύριο, καταρρέουμε. Δεν είναι η εμπειρία του σήμερα που τρελαίνει τους ανθρώπους. Είναι οι τύψεις ή η πίκρα για κάτι που συνέβη χθες ή ο φόβος γι’ αυτό που μπορεί να φέρει το αύριο. Ας κάνουμε, λοιπόν, το καλύτερο να ζήσουμε, αλλά μια μέρα τη φορά».

Το δημιουργικό ταξίδι δεν είναι τέτοιο που να σε χρίζουν ήρωα και να ζεις ευτυχισμένος για πάντα. Το πραγματικό δημιουργικό ταξίδι είναι αυτό στο οποίο σηκώνεσαι κάθε πρωί, σαν τον Φιλ, κι έχεις περισσότερη δουλειά να κάνεις.

 

Το κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο του Austin Kleon, Ζήσε σαν καλλιτέχνης και μπορείς να το βρεις εδώ.

Αφήστε μια απάντηση