«Όταν αγαπάς αυτό που έχεις, δεν χρειάζεσαι τίποτα άλλο».
Στο βιβλίο της «Τοξική Θετικότητα», η Whitney Goodman εξηγεί πως δεν είναι ανάγκη να αγαπάμε όλα τα κομμάτια της ζωής μας, και ακόμη κι αν τα αγαπάμε όλα, μπορεί να εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε ή να θέλουμε περισσότερα: «Δεν πρέπει, στο όνομα της ευγνωμοσύνης, να είστε ικανοποιημένοι με λιγότερα ή να δέχεστε να μη σας συμπεριφέρονται καλά. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να είναι ευγνώμων για όσα έχει και να ελπίζει για όσα μπορεί να αποκτήσει». Να επιτρέψουμε, δηλαδή, στον εαυτό μας να είμαστε άνθρωποι.
Διαβάστε ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Τοξική Θετικότητα» παρακάτω.
Πώς να παραπονιέστε αποτελεσματικά
Τα παράπονα έχουν πολύ κακή φήμη. Τα σχετικά άρθρα και οι γκουρού επιμένουν ότι αν παραπονιέστε υπερβολικά θα «μειωθεί η δόνησή σας» και θα σας εμποδίσει να υλοποιήσετε τα όνειρά σας, να αποκτήσετε φίλους και να ζήσετε τη ζωή που θέλετε. Προτείνουν να διώξετε την αρνητικότητα από τη ζωή σας, ειδικά εκείνους που κάνουν παράπονα.
Όλοι μας παραπονιόμαστε, παρ’ όλο που βάζουμε τα δυνατά μας να κόψουμε αυτή την αποκαλούμενη κακή συνήθεια. Το κάνουμε γιατί είναι ένας από τους βασικούς τρόπους που μας δένει με τους άλλους και μας προσφέρει συναισθηματική επαφή. Είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να μοιραστείς το πώς νιώθεις, να έρθεις σε επαφή, και να κάνεις τον άλλον να σε συναισθανθεί. Με τα παράπονα ενημερώνουμε τους ανθρώπους για τις ανάγκες μας και για το πώς θα μπορούσαμε να τις καλύψουμε. Μας δίνουν επίσης μια εικόνα του τι είναι σημαντικό για μας και τι μπορεί να μας ενοχλεί πολύ.
Γνωρίζουμε ότι η υπερβολική συναισθηματική καταπίεση, όπως και το να κόψεις εντελώς τα παράπονα από τη ζωή σου, θα έχει αρνητική επίδραση στην υγεία και την ευημερία σου. Αντίστοιχα, το να παραπονιέσαι υπερβολικά πολύ δεν κάνει καλό στον εαυτό σου και θα έχεις τις αρνητικές συνέπειες. Το θέμα είναι να βρείς την ισορροπία και να παραπονιέσαι αποτελεσματικά. Αναλογιστείτε τη σχέση σας με τα παράπονα:
- Νιώθετε άνετα να μοιράζεστε τα παράπονά σας με τους άλλους;
- Πώς νιώθετε αφού έχετε παραπονεθεί;
- Τι μηνύματα λάβατε σχετικά με τα παράπονα όταν μεγαλώνατε;
- Πώς νιώθετε όταν παραπονιούνται οι άλλοι;
Ο καθένας από εμάς έχει μια μοναδική σχέση με τα παράπονα, η οποία έχει διαμορφωθεί από την προσωπικότητα, το φύλο, τους πολιτισμικούς κανόνες και τις εμπειρίες μας. Επίσης, υπάρχουν κάποια θέματα για τα οποίο θεωρείται αποδεκτό να παραπονιέται κανείς και άλλα που θεωρούνται ανάρμοστα ή ενοχλητικά. Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του όριο με τα παράπονα. Ίσως να έχετε παρατηρήσει ότι μπορείτε να συναισθανθείτε ή να ακούσετε κάποιον μέχρι ένα ορισμένο σημείο, αλλά ότι από εκεί και πέρα δεν αντέχετε.
Γιατί παραπονιόμαστε
Οι περισσότεροι πελάτες μου προλογίζουν τα παράπονά τους λέγοντας: «Το ξέρω ότι δεν θα ‘πρεπε να παραπονιέμαι, αλλά…». Κι εγώ τους ρωτάω αμέσως: «Πού μάθατε ότι δεν πρέπει να παραπονιέστε;». Εάν νιώθετε την επιθυμία να μοιραστείτε μια εμπειρία σας και το πώς σας επηρέασε, αλλά παράλληλα νιώθετε ντροπή ή ενοχές που έχετε αυτή την ανάγκη, πιστεύω ότι αξίζει να το διερευνήσετε. Τα παράπονα έχουν ουσιαστικό λόγο ύπαρξης στη ζωή μας και όταν ανακαλύψουμε με ποιον τρόπο μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε αποτελεσματικά, τότε μπορεί να συμβούν υπέροχα πράγματα. Τα παράπονα τα κάνουμε συνήθως για δύο λόγους: για να αλλάξουμε τη συμπεριφορά κάποιου άλλου και για να αισθανθούμε εμείς οι ίδιοι καλύτερα.
Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους παραπονιόμαστε είναι ότι νιώθουμε ένα είδος κάθαρσης – εκτονώνουμε τη δυσαρέσκειά μας. Μια έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, όταν ζητηθεί από κάποιον που δεν παραπονιέται συχνά, να γράψει για τη δυσαρέσκεια που του προκαλεί ένα πρόβλημα, θα νιώσει καλύτερα όταν γράψει για τα παράπονά του παρά όταν γράψει για τυχαία περιστατικά που συνέβησαν την προηγούμενη μέρα. Η καταπίεση των συναισθημάτων οδηγεί συνήθως τους ανθρώπους να μηρυκάζουν το πρόβλημα ή να το μεγεθύνουν, γεγονός που αποδεικνύει πόσο σημαντικό είναι τελικά να μοιράζεσαι και να παραδέχεσαι τα παράπονα. Αυτή η άσκηση θέτει επίσης τα ζητήματα σε ένα πλαίσιο. Κάθεσαι και βλέπεις τι είναι αυτό που σε ενοχλεί, το γράφεις σε ένα κομμάτι χαρτί και στο τέλος φεύγει και το αφήνεις πίσω σου. Για πολύ σημαντικά προβλήματα μπορεί να χρειαστείτε μια άλλου είδους αντιμετώπιση, αλλά για τα λιγότερο σημαντικά παράπονα η απλή καταγραφή τους είναι συχνά πραγματικά αποτελεσματική.
Τα παράπονα δεν έχουν πάντα να κάνουν με τη δυσαρέσκεια. Παραπονιόμαστε επίσης για να επηρεάσουμε τον τρόπο με τον οποίο νιώθουν οι άλλοι για εμάς. Πιθανότατα έχετε κάποιον φίλο που παραπονιέται για την ποιότητα του κρασιού σε ένα εστιατόριο για να δείξει πόσο εκλεπτυσμένο είναι το γούστο του. Ή μπορεί να μιλάει για το πόσο χάλια ήταν το δωμάτιο του ξενοδοχείου που πήγε διακοπές. Ήταν τόσο χάλια, που δεν πρόκειται να ξαναπάει ποτέ να μείνει εκεί! Αυτός είναι ένας πολύ συνηθισμένος τρόπος να χρησιμοποιεί κανείς τα παράπονα για να καλλιεργήσει την αίσθηση της ανωτερότητας ή να νιώσει καλύτερα με τον εαυτό του. Όταν παραπονιόμαστε για κάτι «κακό», επιδεικνύουμε την αυθεντία μας, εδραιώνουμε το κύρος μας και ταυτιζόμαστε με αυτό που είναι «καλό». Αυτού του είδους τα παράπονα χρησιμοποιούνται για να προσδιορίσει κάποιος τον εαυτό του, να δείξει δηλαδή τι τύπος είναι, και να αποκτήσει την αίσθηση του ανήκειν σε μια ομάδα. Παρατηρήστε το αυτό στις συζητήσεις που κάνετε. Είμαι βέβαιη ότι θα το δείτε να συμβαίνει συχνά.
Επίσης, χρησιμοποιούμε τα παράπονα για να ξεκινήσουμε μια συζήτηση που αφορά κάτι θετικό. Το κάνω συνέχεια και έχω παρατηρήσει ότι το κάνουν και πολλοί από τους πελάτες μου. Καθώς γράφω αυτό το βιβλίο συνειδητοποιώ ότι παραπονιέμαι για τη δουλειά, χρησιμοποιώντας τη σαν αφορμή για να μιλήσω για το βιβλίο. Συχνά οι άνθρωποι παραπονιούνται για θετικά γεγονότα όπως οι γάμοι ή οι εγκυμοσύνες με το να συζητάνε το άγχος που τους προκαλούν ή τα αρνητικά συμπτώματα. Δεν είναι παράλογο: έχουμε πραγματικά την ανάγκη να μοιραστούμε με τους άλλους τα σημαντικά ορόσημα της ζωής μας, αλλά συχνά νιώθουμε ότι όταν μιλάμε για αυτά οι άλλοι θα νομίζουν ότι γινόμαστε υπερόπτες ή αλαζόνες. Με το να λέμε «Πω πω, αυτός ο γάμος θα μας κοστίζει μια περιουσία. Η τιμή του φαγητού μού φαίνεται απίστευτη!» προσφέρουμε στον εαυτό μας τη δυνατότητα να ανοίξει τη συζήτηση για κάτι που είναι πολύ σημαντικό για εμάς και να δημιουργήσουμε κοινωνικούς δεσμούς γύρω από το θέμα.
Τα παράπονα επίσης τα χρησιμοποιούμε για να αντλήσουμε πληροφορίες από τους άλλους και να αξιολογήσουμε τη γνώμη τους πάνω σε ορισμένα θέματα. Αν παραπονιέστε για το αφεντικό σας μπροστά στους συναδέλφους σας, μπορεί να ελπίζετε ότι θα μάθετε πώς νιώθουν εκείνοι για το αφεντικό και θα δείτε αν έχετε συμμάχους ή εχθρούς στο γραφείο. Μοιράζεστε τα παράπονά σας με στόχο να χτίσετε συμμαχίες και να ανακαλύψετε ποιος είναι με το μέρος σας. Αυτό σας επιτρέπει, επίσης, να εκτιμήσετε τι είδους απόψεις και παράπονα μπορείτε να εκφράζετε στο μέλλον ώστε να σας επικυρώσουν, να σας υποστηρίξουν και να ξέρετε ποιοι συμφωνούν μαζί σας. Αυτός ο τρόπος να εκφράζουμε παράπονα μπορεί να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε κοινωνικούς δεσμούς και να μας κάνει να νιώσουμε ότι όσοι συμφωνούν με τα παράπονά μας μας βλέπουν, μας ακούν και μας αποδέχονται.
Ένας ακόμη σημαντικός λόγος για τον οποίον παραπονιόμαστε είναι η επιθυμία μας να μας συμπονούν και να μας δίνουν προσοχή. Σκεφτείτε για ποια πράγματα παραπονιέστε. Τι αναζητάτε όταν μιλάτε για αυτά; Θα έβαζα στοίχημα ότι συνήθως αναζητάτε επικύρωση, όπως «ναι, αυτό είναι εκνευριστικό», ή μπορεί να χρειάζεστε κάποια συγκεκριμένη πρακτική βοήθεια από κάποιον. Τα παράπονα ειδοποιούν τους άλλους ότι χρειαζόμαστε κάτι και τους ενημερώνουν με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να μας στηρίξουν. Είναι ο τρόπος μας για να πούμε: «Κοίτα με! Έχω πραγματικά ανάγκη από λίγη βοήθεια». Βοηθάνε τους άλλους να συνειδητοποιήσουν ότι υποφέρουμε και τους εξηγούν ποιο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε. Αν δεν είχατε ποτέ παραπονεθεί ή αν δεν είχατε ποτέ μιλήσει για κάτι που σας προβληματίζει, θα ήταν αδύνατον να μάθουν οι άλλοι ότι χρειάζεστε βοήθεια. Πιστεύω ότι αυτός ο τύπος παραπόνων είναι από τους πιο σημαντικούς, διότι μόνο έτσι μπορούμε να βρούμε κοινωνική στήριξη μέσα στις κοινότητές μας και να συναισθανθούμε τους άλλους. Ίσως ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους για τους οποίους παραπονιόμαστε είναι για να αναλάβουν οι άλλοι τις ευθύνες που τους αναλογούν.
Σε μικρή κλίμακα, μπορεί να το κάνετε επειδή σας έφεραν τη λάθος παραγγελία σε ένα εστιατόριο ή, σε μεγαλύτερη κλίμακα, όταν θέλουμε να αναλάβει η κυβέρνηση τις ευθύνες της για υποσχέσεις που δεν τήρησε. Αν θέλουμε κάτι να αλλάξει, πρέπει να κάνουμε σαφή τα παράπονά μας. Αυτό θεωρείται πολλές φορές «αρνητικότητα». Αλλά πρέπει να θυμόμαστε ότι τα πιο σημαντικά κινήματα για την κοινωνική δικαιοσύνη στην ιστορία ξεκίνησαν με ένα παράπονο. Κάποιος παρατήρησε ότι κάτι δεν ήταν δίκαιο, το επισήμανε και είχε το θάρρος να εκφράσει ανοιχτά τη γνώμη του σχετικά με αυτή την αδικία. Αυτού του είδους τα παράπονα βρίσκουν συνήθως και τη μεγαλύτερη αντίσταση, διότι μας αναγκάζουν να κοιτάξουμε τον εαυτό μας, να παραδεχτούμε τα λάθη μας και να αναλάβουμε να κάνουμε μια απαιτητική αλλά απαραίτητη δουλειά. Χρειαζόμαστε οπωσδήποτε αυτού του είδους τα παράπονα, είναι εντελώς απαραίτητα αν θέλουμε να γίνουν πραγματικές αλλαγές στον κόσμο.
Όταν παραπονιόμαστε νιώθουμε καλύτερα, επηρεάζουμε τον τρόπο με τον οποίο μας βλέπουν οι άλλοι, δημιουργούμε κοινωνικούς δεσμούς, καταφέρνουμε να αντλήσουμε πληροφορίες, ενθαρρύνουμε την ενσυναίσθηση και βοηθάμε στην επίτευξη σημαντικών αλλαγών. Τα παράπονα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας και, όταν τα χρησιμοποιούμε σωστά, μπορεί να έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα.
Οκτώ συμβουλές για αποτελεσματικά παράπονα
1. Βρείτε ποιο ακριβώς είναι το παράπονό σας. Τι είναι αυτό που σας ενοχλεί;
2. Προσδιορίστε τον στόχο.
α. Προσπαθείτε να ενημερώσετε κάποιον για ένα ζήτημα;
β. Θέλετε να επιφέρετε κάποια αλλαγή;
γ. Θέλετε να σας ακούσουν;
δ. Θέλετε επιβεβαίωση;
ε. Θέλετε συμβουλές;
3. Επιλέξτε το σωστό ακροατήριο. Ποιος μπορεί να σας βοηθήσει; Υπάρχει κάποιος που θα μπορούσε να καταλάβει ή να ταυτιστεί; Μην παραπονιέστε πάντα στους ίδιους ανθρώπους. Επιλέξτε εκείνους που μπορούν να σας επικυρώσουν ή να σας βοηθήσουν να πετύχετε τον στόχο σας.
4. Αποφασίστε αν αξίζει τον κόπο. Αναλογιστείτε ποια θέματα είναι πραγματικά σημαντικά για εσάς και εστιάστε στο να παραπονιέστε με μέτρο.
α. Τι θα συμβεί αν παραπονεθείτε για το συγκεκριμένο θέμα;
β. Τι θα συμβεί αν δεν παραπονεθείτε για το συγκεκριμένο θέμα;
5. Αξιολογήστε το γεγονός ότι μπορεί να θέλετε να παραπονεθείτε γιατί αναζητάτε επαφή. Υπάρχει κάτι άλλο που θα μπορούσατε να μοιραστείτε, αντί να κάνετε παράπονα;
6. Κρατήστε σημειώσεις. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει όταν αισθάνεστε ότι δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε τα παράπονά σας. Οι έρευνες δείχνουν ότι το γράψιμο βοηθάει να εστιάσετε και να οργανώσετε τις εμπειρίες σας, και σας οδηγεί να καταλάβετε καλύτερα τι έχει συμβεί και πώς να το αντιμετωπίσετε.
7. Να είστε όσο πιο ξεκάθαροι γίνεται σχετικά με τα ζητήματα που σας απασχολούν.
8. Να θυμάστε ότι υπάρχουν πραγματικές ανισότητες στον κόσμο. Μπορεί κάποιοι να σας αποκαλέσουν «αρνητικούς» ή «γκρινιάριδες» επειδή τις αναφέρετε. Υπάρχουν άνθρωποι που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες. Συνεχίστε να μιλάτε για το ζήτημα και εστιάστε στον στόχο σας.
Ο στόχος δεν είναι να σταματήσετε εντελώς να παραπονιέστε, αλλά να παραπονιέστε πιο αποτελεσματικά και να προσαρμόζεστε στις περιστάσεις. Όταν παραπονιόμαστε αποτελεσματικά, μπορούμε να πετύχουμε την εγγύτητα, την υποστήριξη και την αλλαγή που τόσο έχουμε ανάγκη. Όσο περισσότερο εφαρμόζετε αυτές τις οκτώ συμβουλές όταν παραπονιέστε, τόσο πιο οικείες και εύκολες θα σας φαίνονται. Μπορεί κάποια στιγμή να παρατηρήσετε ότι τις χρησιμοποιείτε χωρίς προσπάθεια, ότι σας βγαίνουν φυσικά. Επίσης, θα ανακαλύψετε κατά πάσα πιθανότητα ότι τα παράπονά σας θα γίνονται όλο και πιο στοχευμένα, αντί να κάνουν κύκλους και να γίνονται κουραστικά.
